Đy l tc phẩm bin khảo thứ tư của Ng Nhn Dụng, sau ba cuốn đ in dưới nhiều bt hiệu khc nhau: Yu con, dạy con nn người Việt (k Đỗ Qu Ton, 1987), Đổi Mới Kinh Tế Th nghiệm Cộng sản đ thất bại, Việt Nam đi về đu? (k Vương Hữu Bột, 1989) v Tm thơ trong tiếng ni (k Đỗ Qu Ton, 1992)
Nhn vo danh sch bốn tc phẩm trn, nhận xt đầu tin cần được rt ra l Phạm vi nghin cứu của Ng Nhn Dụng thật rộng: ng đi từ gio dục đến kinh tế, l thuyết văn học, v cuối cng, lịch sử v văn ha (hoặc, đng hơn, nhn học, anthropology). Cc tc phẩm thuộc cc lnh vực khng những khc nhau m c khi cn rất xa nhau, ngỡ như tri ngược hẳn nhau (như giữa thơ v... ti chnh, chẳng hạn!)
Ngoi sự đa dạng, tất cả cc cuốn sch ấy đều c hai đặc điểm chung: Thứ nhất, tnh chất nghim tc trong học thuật. Được đo tạo c bi bản ở Ty phương, lại c kinh nghiệm giảng dạy ở đại học trong nhiều năm, Ng Nhn Dụng nắm rất vững cc phương php nghin cứu, nn cuốn sch no của ng cũng đều c độ dy về ti liệu, độ su của sự phn tch, sự giu c của cc chứng cứ v sự mạch lạc trong cch l luận, trnh được những kết luận vội v, v đon, xuất pht từ thnh kiến quen thuộc thường thấy. Thứ hai, tnh chất khm ph. Mỗi cuốn sch của Ng Nhn Dụng đều mang lại cho người đọc nhiều pht hiện th vị, hoặc trong tư liệu hoặc trong quan điểm hoặc trong cả hai. D chuyển dịch qua nhiều lnh vực khc nhau, ở đu Ng Nhn Dụng cũng nghin cứu kỹ lưỡng, cập nhật được những kiến thức mới nhất trong ngnh v ở đu ng cũng cố gắng đưa ra một cch nhn khc, t nhất so với giới cầm bt Việt Nam. Ci gọi l "cch nhn khc" ấy hiếm khi được đẩy đến cng, c lẽ do Ng Nhn Dụng ngại sự "cực đoan" ng thường dừng lại ở thao tc tổng hợp để bao qut nhiều quan điểm khc nhau, từ nhiều gc độ khc nhau, hầu vẽ nn một bức tranh nhiều chiều v nhiều tầng. Đọc ng, nhờ vậy, người ta vừa thấy thch th vừa thấy gần gũi. ng khng gy hấn với truyền thống v thnh kiến, khng đẩy người đọc vo thế đối lập. ng chọn cch đối thoại khoan ha v dung ha.
Trong cc tc phẩm của Ng Nhn Dụng, cuốn sch mới nhất, Đứng vững ngn năm, l cuốn sch hay v rất cần thiết. N vừa c nghĩa học thuật vừa c nghĩa chnh trị N trả lời được nhiều cu hỏi khng những của giới nghin cứu về lịch sử v văn ha m cn của mọi người Việt Nam bnh thường trước tnh hnh chnh trị, đặc biệt trong quan hệ với Trung Quốc hiện nay. Nhưng ở đy, ti chỉ xin tập trung vo kha cạnh học thuật.
Đặc điểm đầu tin của cuốn Đứng vững ngn năm l sự mới mẻ.
NGUYỄN HƯNG QUỐC